Endodonti terimi ; Yunanca ‘’Endo’’ (içinde) ve odont (diş) kelimelerinden türemiştir. Dişlerin beslenmesini ve inervasyonunu sağlayan damarlar, sinir uçları ve bağ dokusu hücrelerinden oluşan yumuşak dokunun yani pulpanın tedavisi ile ilgilenen diş hekimliği dalıdır.
Endodonti’nin Uğraş Alanları Nelerdir?
- Pulpa ve periapikal doku kaynaklı oro-fasiyal ağrının (ağız-yüz ağrısı) ayırıcı tanısı ve tedavisi
- Pulpa hastalıklarının önlenmesi ve canlı pulpa tedavileri
- Kök kanalı tedavisi
- Endodontik başarısızlıkta kök kanalı tedavisi tekrarı (Retreatment)
- Travmaya uğramış dişlerin tedavisi
- Endodontik cerrahi uygulamaları
- Endodontik tedavi görmüş dişlerin beyazlatılması
- Kuronal restorasyonların yapılabilmesi için kök kanalı boşluğuna post yerleştirilmesi
- Yeterli kanal tedavilerine rağmen iyileşmeyen enfeksiyonların apikal rezeksiyonu
Kanal Tedavisi Ne İşe Yarar?
Endodonti kliniğinde, çürük, kırık, enfeksiyon ve travma gibi nedenlere bağlı olarak diş pulpasında ve çevre dokularda oluşan hasar tedavi edilir. Endodontistler (kanal tedavisi uzmanları), temel olarak ağız içinde yer alan dişi mümkün olduğunca korumaya ve ağız içinde tutmaya çalışır.
Kanal Tedavisi Hangi Durumlarda Yapılır?
Uyumsuz restorasyonlar, eski dolguların çevresinde oluşan yeni çürükler , derin çürükler veya kaza / travma sonucu dişin sinir ve damar dokusu (pulpa) canlılığını kaybedebilir ve enfekte olabilir. Hiç çürük olmadan da dişler farklı sebeplerle canlılığını yitirebilir. Bunların başında da travmaya maruz kalma geliyor. Şiddetli gelen bir darbe yada hafif şiddette olsa da devamlılığı olan kuvvetler dişin kan dolaşımını olumsuz etkileyebilir ve böylelikle diş beslenemediğinden zamanla canlılığını kaybedebilir.
Diş sıkma/gıcırdatma (bruksizm) ,yüksek yapılan dolgular ve restorasyonlar da kronik travma nedenleri arasında yer alır ve pulpa sağlığının bozulmasına sebep olabilir. Bununla birlikte uzun süre tedavi edilmeyen periodontal (dişeti ve çevresi) problemler sadece diş çevresi dokularda değil dişin içindeki dokularda da hastalık etkeni olabilir. Bu durumlarda da kanal tedavisi yapılmak zorunda kalınabilir.
Kişinin kanal tedavisine ihtiyacı olduğunu gösterebilecek bazı belirtiler;
- Çiğneme veya baskı uygulama durumunda diş ağrısı
- Şiddetli veya uzun süren sıcak veya soğuk hassasiyet (ağrı)
- Diş renginin koyulaşması
- Sorunlu dişin yakınındaki diş etlerinde şişme ve hassasiyet
- Spontan (etken olmaksızın) ağrı
Bununla birlikte, canlılığını kaybeden veya kanal tedavisi görmüş dişler herhangi bir şikayete neden olmayabilir. Bu durum; kanal tedavisi ihtiyacının olmaması olarak algılanmamalıdır. Kanal tedavisi endikasyonu için detaylı muayeneye gerek vardır. Gerekli durumlarda teşhis için radyografilerden yada canlılık testlerinden yararlanılabilir.
Neden Çekim Yerine Kanal Tedavisi Uyguluyoruz?
Kanal tedavisi yapıldıktan sonra diş canlılığını kaybetse de, ağız içi görevlerini tam olarak yerine getirmeye devam etmektedir. Fonksiyon fonetik ve estetik ihtiyaçları karşılamaktadır. Alternatif olarak dişin çekimi ve sonrasında yapılacak tüm cerrahi/protetik tedaviler dişin kendi kökleriyle ağızda kalmasından daha kıymetli değildir. Tabii dişin restore edilmesi mümkün değilse, apikal enfeksiyonlar iyileşmiyorsa yada periodontal olarak diş kemik desteğini kaybettiyse ve şiddetli mobilitesi (sallantısı) engellenemiyorsa kısaca dişin çekilmesi mutlak endikasyon ise yapılacak implant yada protetik çözümler de dişleri başarılı şekilde ikame edebilir.
Kanal Tedavisi Yapılan Dişin Ömrü Ne Kadardır?
İyi bir kanal tedavisi uygulanmış dişler ; doğru ağız ve diş bakımı ile uzun yıllar ağızda kalarak çiğneme fonksiyonun devamlılığına ve estetiksel anlamda güzel bir görünüm elde edilmesine olanak sağlamaktadır. Hiçbir tedavide başarı oranı %100 olmasa da, birçok endodontik tedavi başarı çalışmaları dişlerin uzun yıllar ağızda fonksiyon gördüğünü göstermektedir. Tedavi edilen dişte tekrar çürük yada problemler oluşmasına karşı kontrollerin ihmal edilmemesi önerilmektedir.
Kanal Tedavisi Ağrılı Bir İşlem Midir?
Kanal tedavisi halk arasında ağrılı bir işlem olarak bilinmesinin aksine güncel tedavi yöntemleri uygulandığında ağrısız bir işlemdir. Kullanmış olduğumuz anestezik solüsyonlar sayesinde ağrı önlenir, tüm dental işlemler gibi ağrı duymadan yapılabilmektedir. Bu da tedavi esnasında hasta konforunu olumlu etkilemektedir.
Bu durumu hekimin deneyimi, hastanın güveni, stres, ağrı beklentisi, dişin tedavi öncesi durumu gibi birçok faktör etkilemektedir.
Kanal Tedavisi Kaç Seanstan Oluşmakta?
Pulpası canlı bir dişte yapılan kanal tedavisinin tek seansta bitirilmesi esastır. Bazı ender durumlarda 2 seansta da bitirilmesi gerekebilir.
Dişin canlılığını yitirdiği, kök ucunda enfeksiyonun olduğu ve kanal tedavisinin tekrar edildiği durumlarda tek seansta da, iki veya daha fazla seansta da bitirilmesi gerekebilir. Bu sorunun kesin cevabı hekim ve hasta arasında muayene ve tedavi anında öğrenilebilir.
Kanal Tedavisi Ne Kadar Sürer?
Kanal Tedavisinin tek bir seansı bazen daha uzun yada daha kısa sürmesini gerektiren durumlar olsa da, ortalama 1 saat sürmektedir.
Kanal Tedavisi Aşamaları Nelerdir?
- Panoramik Röntgen ile diş tespit edilir.
- Diş ve çevre dokular bölgesel anestezi ile uyuşturulur.
- Diş çevre dokulardan izole edilir.
- Kök kanallarına giriş için çürük temizlenerek endodontik kavite hazırlanır.
- Kök kanalı çalışma uzunluğu endodontik aletler ile belirlenir.
- Kök kanalı boşluğu temizlenir ve özel solüsyonlar ile kök kanalı dezenfekte edilir.
- Kök kanalları biyouyumlu kanal dolgu malzemesi ile sızdırmaz bir şekilde kanal doldurulur.
- Kanal tedavisi çoğunlukla tek seansta tamamlanır. Tamamlanmadığı durumlarda kök kanalları çeşitli antimikrobiyal ajanlar uygulanır. Dişin kontaminasyonunu önlemek için geçici dolgu yapılır. 7-10 gün uygulanan antimikrobiyal ajanın dişte çalışılması sağlanır.
Kanal Tedavisi Sonrası Nelere Dikkat Edilmeli?
Kanal Tedavisi tek seansta bitmemiş ise , geçici dolgunun düşmemesi için kalıcı restorasyon yapılana kadar yapışkan (sakız, lokum vb.) ve sert besinler tüketiminden kaçınılmalıdır.
Uyuşukluk geçene kadar bir şeyler yenip içilmemelidir.
kanal tedavisi sonrasındaki durumlar için hekiminizin tavsiyelerine dikkat etmeniz gerekir.
kanal tedavisi yapılmış yada başlanmış dişlerde üstüne basınca ağrı duyulabilir. Kişiden kişiye farklılık gösterse de, birkaç gün içinde bu şikayet de ortadan kalkar.
Ağız diş sağlığı bakımı söz konusu olduğunda düzenli aralıklarla diş fırçalama, diş ipi,arayüz fırçası kullanımına özen gösterilmelidir.
Kanal Tedavisi Başarı Oranı
Endodonti uzmanı tarafından doğru yöntemle uygulanan kanal tedavilerinde başarı oranı %98’e varmaktadır.
Kanal Tedavisi Başarısız Olursa Tekrar Yapılabilir Mi?
Kanal Tedavisi ilk yapıldığında başarı oranı daha yüksek bir tedavi olsa da, tekrarlanabilen bir işlemdir. Tedavinin başarısız olduğu durumlarda kanal dolgusu çıkarılır. Kök kanalları tekrar şekillendirilip temizlendikten sonra tekrar doldurulabilir. Bu durum kanal tedavileri içinde en komplike olanlardır. Kanal tedavisi tekrarının yapılıp yapılamayacağı veya bu tedavinin başarısı daha önce yapılmış olan kanal tedavisine de bağlıdır. Öncesinde hekiminiz tarafından işlemle ilgili detaylı bilgi alabilirsiniz.
Hamilelikte Kanal Tedavisi Yapılır Mı?
Diş hekiminiz ve tıp doktorunuz uygun gördüğü takdirde; hamilelikte dolgu ve kanal tedavisi yapılabilir. Özellikle 2. trimesterda gerekli tedaviler yapılabilir. Bu hassas durum kişinin içinde bulunduğu duruma, gebeliğin seyrine çok bağlıdır. Dolayısıyla kişiye göre karar vermek gerekir.
Hem annenin hem de bebeğin sağlığının korunabilmesi için düzenli olarak diş hekimi kontrolleri yapılmalıdır.